Klimaatkeren in de melkveehouderij: CO2-opslag 2.0 - benutten diepe ondergrond in de landbouw

Klimaatkeren is een innovatieve manier om de vruchtbare teeltlaag van het land te verdiepen door de organische stof dieper in de grond te mengen. Het resultaat is meer koolstofvastlegging en een beter watervasthoudend vermogen van de bodem.

Enkeerdgrond is grond, die door de eeuwen heen ontstaan is. Boeren lieten hun vee, vooral schapen, overdag grazen op heidevelden verder weggelegen van de boerderij. ’s Nachts verbleven de dieren in potstallen, die werden gestrooid met heideplaggen. De combinatie van mest, plaggen en een beetje zand werd als bemesting op de akkers rondom de boerderijen gebracht. Dit resulteerde in vruchtbare akkers, die elk jaar ietsjes hoger werden. Men gaat uit van maximaal 1 mm verhoging per jaar. De Enkeerdgronden van nu hebben een donkere bruine laag van 50 tot 80 cm. Dit is een laag met een hoog gehalte aan organische stof, die in honderden jaren opgebouwd is uit de opgebracht mest uit de potstallen. Deze rijke bovenlaag kan goed water vasthouden en is goed doordringbaar voor de wortels. Daarmee is het zeer vruchtbare grond.

Doel van het project

Voor bodemkwaliteit en klimaat wordt in de landbouw gewerkt aan het vastleggen van koolstof (C uit CO2). Dit door het verhogen van het organische stofgehalte (en daarmee het koolstofgehalte) van de bodem. Voorbeelden van maatregelen: aanvoer van meer organische stof, een ander bouwplan of het toepassen van minimale grondbewerking in de akkerbouw en het zo lang mogelijk in stand houden van blijvend grasland. Knelpunt: deze maatregelen lopen aan tegen een natuurlijke limiet van mogelijke organische stofopbouw in de toplaag.

Veel meer koolstofopslag is mogelijk als ook de diepere lagen worden betrokken: Als proef wordt voorgesteld op zandgrond de toplaag te keren/mengen naar de diepere ondergrond (-40 tot -80cm). Daardoor wordt een bijdrage verwacht aan:

• Klimaatmitigatie: minder snelle afbraak van organische stof (CO2eq-emissie) en mogelijkheid tot versnelde extra opbouw van organische stof in de nieuwe toplaag en daarmee extra CO2-vastlegging.
• Klimaatadaptatie: verbeterde doorwortelbaarheid naar diepere lagen, verbeterde vochtlevering uit diepere lagen en verminderde nutriëntenuitspoeling. Op deze manier worden meerdere vliegen in één klap geslagen; er wordt een stevige extra klimaatbijdrage geleverd én de vochtlevering wordt beter met daarmee een verhoging van de stabiliteit van productie.

Resultaten

Toegankelijke rapportage met illustraties en afwegingstabellen. Met de rapportage wordt de ‘state of the art’ beoogt om bij te dragen aan (komende) maatschappelijke discussies.
De eerste 3 jaar leveren vooral metingen met agronomisch belang (productie, beworteling etc.).